SERİ MUHAKEME USULÜ

7188 Sayılı Kanun ile 23.10.2019 döneminde getirilen düzenleme ile Ceza
Muhakemesi Kanununda “Seri Yargılama Usulü” kabul edilmiştir. Seri muhakeme
usulünün yürürlük tarihi 1/1/2020’dir. Bu tarih itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş,
hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü uygulanmaz.
Yasa koyucu, bu düzenleme ile soruşturma aşamasında suçun işlendiği
yönünde yeterli şüphe oluşturan bazı suçların yargılamasının hızlı bir şeklide
bitirilmesini amaçlamıştır. Seri muhakeme usulü, şüphelinin daha az bir yaptırım
beklentisiyle bu usulün uygulanmasını kabul etmesi esası üzerine kurulmuştur. Seri
muhakeme usulünde, bir tarafta şüpheli diğer tarafta savcılık ile hüküm ve denetim
makamı olarak da mahkemenin bulunduğu bir süreci ifade etmektedir.
Cumhuriyet savcısı seri muhakeme usulüne tâbi bir suçun işlendiği izlenimini
veren bir hâli öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar
vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar. Soruşturma konusu suçun seri
muhakeme usulüne tâbi olması Cumhuriyet savcısının maddi gerçeği araştırma
yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Yapılan soruşturma neticesinde kamu davasının
açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma
imkanının bulunmaması hâllerinde Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığına
dair karar verir. Kamu davası açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilmesi
üzerine kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde, seri
muhakeme usulü uygulanır.


A. SERİ MUHAKEME USULÜNE TABİ SUÇLAR


Kanunun 250 nci maddesinin birinci fıkrasında sayılan suçlarda kamu davası
açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilmesi üzerine kamu davasının
açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde, seri muhakeme usulünün
uygulanması zorunludur. Bu suçlar;
a. Türk Ceza Kanununda yer alan;

  1. Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),
  2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),
  3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),
  4. Gürültüye neden olma (madde 183),
  5. Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),
  6. Mühür bozma (madde 203),
  7. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),
  8. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra),
  9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268) suçları,
    b. 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler
    Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci
    maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.

c. 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci
fıkrasında belirtilen suç.
d. 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve
Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
e. 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun ek 2’nci maddesinin
birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.
Ancak ön ödeme ve uzlaştırma kapsamındaki suçlar seri muhakeme usulüne tabi
değildir. (Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliği Madde 5) Suç, seri
muhakeme usulü kapsamında olsa bile Türk Ceza Kanununda yer alan; yaş küçüklüğü
(madde 31), akıl hastalığı (madde 32) veya sağır ve dilsizlik (madde 33) hâllerinde bu
usul uygulanmaz. Seri muhakeme usulü kapsamındaki suçun, iştirak hâlinde işlenmesi
durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi veya birinci
fıkra kapsamındaki kişilerle birlikte işlenmesi hâlinde seri muhakeme usulü
uygulanmaz.


B. ŞÜPHELİNİN SERİ MUHAKEME USULÜNE DAVET EDİLMESİ


Cumhuriyet savcısı şüpheliyi seri muhakeme usulünün uygulanmasını teklif
etmek amacıyla en kısa sürede davet eder. Davet; telefon, telgraf, faks, elektronik
posta gibi iletişim araçlarından yararlanmak suretiyle de yapılabilir. Şüphelinin
mazeretsiz olarak davete icabet etmemesi, resmî mercilere beyan edilmiş olup da
soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmaması veya yurt dışında olması ya da
başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde Cumhuriyet savcısı tarafından bu
durum tutanağa bağlanır ve soruşturmaya genel hükümlere göre devam edilir.


C. ŞÜPHELİYE SERİ MUHAKEME USULÜNÜN TEKLİFİ


Seri muhakeme usulünün uygulanması Cumhuriyet savcısı tarafından
şüpheliye teklif edilir. Cumhuriyet savcısı seri muhakeme usulünün uygulanmasını
teklif etmeden önce şüpheliyi bu usul hakkında bilgilendirir. Bilgilendirme aşağıda yer
verilen hususları kapsamalıdır;

  1. İsnat edilen eylem, eylemin oluşturduğu suç ile bu suçun seri muhakeme usulü
    kapsamına girdiği,
  2. Kamu davasının açılması için yeterli şüphenin bulunduğu,
  3. Özgür iradesiyle ve müdafi huzurunda kabul ettiği takdirde bu usulün
    uygulanacağı ve belirlenecek temel cezanın yarı oranında indirileceği,
  4. Cumhuriyet savcısı tarafından teklif edilen yaptırım hakkında talep
    doğrultusunda mahkemenin hüküm kuracağı, bu hükme karşı itiraz kanun yoluna
    başvurabileceği,
  5. Teklifin kabulünün ancak müdafi huzurunda gerçekleştirilebileceği, seçtiği bir
    müdafi yoksa istemi aranmaksızın kendisine bir müdafi görevlendirileceği,
  6. Mahkeme tarafından hüküm kuruluncaya kadar her aşamada seri muhakeme
    usulünden vazgeçebileceği,
  7. Mahkemece verilen hükmün adli siciline kaydedileceği,
  8. Bu usulün uygulanmasını kabul etmediği takdirde genel hükümlere göre
    hakkında iddianame düzenlenerek kamu davası açılacağı,
  9. Genel hükümlerin uygulanmasına geçilmesi halinde, seri muhakeme usulünü
    kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgelerin,
    soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamayacağını.
    Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanunu’nun 61 inci maddesinin birinci fıkrasında
    belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen
    cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim
    uygulamak suretiyle cezayı ve/veya güvenlik tedbirini belirler. Şüpheliye yukarıda
    ayrıntılı olarak verilen açıklamayı yaptıktan sonra şüpheliye uygulanacak yaptırımların
    neler olduğu açıklanır. Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesinin
    birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında
    öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında
    indirim uygulamak suretiyle cezayı ve/veya güvenlik tedbirini belirler. Belirlenen
    yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde
    Kanunun 231 inci maddesine göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı
    verilebilir. Sonuç olarak belirlenen hapis cezası Cumhuriyet savcısı tarafından,
    koşulları bulunması hâlinde Türk Ceza Kanununun 50’nci maddesine göre seçenek
    yaptırımlara çevrilebilir veya 51 inci maddesine göre ertelenebilir.
    D. ŞÜPHELİYE MÜDAFİİ GÖREVLENDİRİLMESİ
    Seri muhakeme usulünün uygulanmasına ilişkin teklifin kabulü esnasında
    şüphelinin müdafii de hazır bulunur. Şüpheliden kendisine bir müdafi seçmesi istenir.
    Müdafii bulunmayan şüpheli için istemi aranmaksızın müdafi görevlendirilir. Seri
    muhakeme usulünün uygulanmasına ilişkin teklifin SEGBİS veya istinabe yoluyla
    yapıldığı hâllerde, şüphelinin seçtiği bir müdafii yoksa teklifin kabulünde hazır
    bulunması için müdafi görevlendirilmesi, istinabe evrakı gönderilen ya da SEGBİS ile
    dinleme talep edilen yer Cumhuriyet başsavcılığı tarafından yapılır. Bu durumda
    soruşturmayı yürüten Cumhuriyet başsavcılığı tarafından ayrıca bir müdafi
    görevlendirmesi yapılmaz. Soruşturma evresinde görev yapan müdafi, mahkemede de
    öncelikle görevlendirilir.

E. ŞÜPHELİNİN SERİ MUHAKEME USULÜNÜ DEĞERLENDİRMESİ


Şüphelinin, teklifi müdafi huzurunda kabul etmesi hâlinde seri muhakeme usulü
uygulanır. Talebi hâlinde teklifi değerlendirmesi için şüpheliye bir ayı aşmamak üzere
makul bir süre verilir. Şüphelinin seçtiği bir müdafi bulunmaması halinde baro
tarafından müdafi görevlendirilmesi istenilir. Şüphelinin teklifi müdafi huzurunda kabul
etmesi halinde şüpheli, aynı gün mahkemeye yönlendirilir.
Şüphelinin mazereti olmaksızın belirlenen süre içinde gelmemesi veya bu
usulün uygulanmasını kabul etmediğini bildirmesi durumunda soruşturmaya genel
hükümlere göre devam edilir. Şüphelinin teklifi reddetmesi hâlinde Cumhuriyet savcısı
tarafından buna ilişkin tutanak düzenlenerek soruşturma dosyasına eklenir.

F. ŞÜPHELİNİN SERİ MUHAKEME USULÜNÜ KABUL ETMESİ
Şüphelinin teklifi kabul etmesi hâlinde buna ilişkin seri muhakeme usulü kabul
tutanağı düzenlenir. Tutanakta;

  1. Şüpheliye isnat edilen eylem,
  2. Şüphelinin kabul beyanı,
  3. Belirlenen sonuç ceza ve/veya güvenlik tedbiri ile uygulandığı takdirde hükmün
    açıklanmasının geri bırakılması, seçenek yaptırım veya hapis cezasının ertelenmesine
    ilişkin hususlar yer alır. Kabul tutanağı Cumhuriyet savcısı ve şüpheli ile müdafi
    tarafından imzalanır.
    E. TALEPNAMENİN İLGİLİ MAHKEMEYE SUNULMASI
    Cumhuriyet savcısı, şüpheli seri muhakeme usulünü müdafii huzurunda kabul
    edip de kabul tutanağı düzenlendikten sonra ilgili mahkemeye talepname sunar.
    Talepname; Seri muhakeme usulünde Cumhuriyet savcısı tarafından mahkemeye
    sunulan talep yazısını, ifade eder. Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri
    muhakeme usulünün uygulanmasını mahkemeden talep eder.
    Talepnamede bulunması gereken hususlar şunlardır;
  4. Şüphelinin kimliği ve müdafii,
  5. Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya kanuni
    temsilcisi,
  6. İsnat olunan suç ve ilgili kanun maddeleri,
  7. İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
  8. Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama
    tarihleri ile bunların süreleri,
  9. İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,
  10. Cumhuriyet savcısı tarafından bu usulün uygulanmasının şüpheliye teklif
    edildiği ve şüphelinin müdafii huzurunda teklifi kabul ettiği,
  11. Belirlenen ceza ve/veya güvenlik tedbirleri ile uygulanmış ise hükmün
    açıklanmasının geri bırakılması, hapis cezasına seçenek yaptırımlar veya hapis
    cezasının ertelenmesine ilişkin hususlar.
    F. TALEPNAMENİN İLGİLİ MAHKEMECE İNCELENMESİ

  12. Mahkeme, talepnamenin verildiği gün incelemesini derhal yapar, şüpheliyi
    müdafi huzurunda seri muhakeme usulü ile ilgili olarak dinler ve usulü sonuçlandırır.
    Şüphelinin seri muhakeme usulü hakkında dinlenmesi SEGBİS veya istinabe yoluyla
    da yapılabilir.
    Yukarıda yer verilen hususları ihtiva etmeyen, belirlenen yaptırımda maddi hata
    yapılan, yaptırım hakkında Kanunun 231 inci veya Türk Ceza Kanununun 50 ve 51 inci
    maddelerinin uygulanmasında objektif koşulların gerçekleşmediği anlaşılan, teklif
    edilen cezanın mahiyetine uygun bir güvenlik tedbiri belirtilmeyen, talepnamenin
    eksikliklerin tamamlanması amacıyla Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesine karar
    verilir. Cumhuriyet savcısı tarafından eksiklikler tamamlandıktan ve hatalı noktalar
    düzeltildikten sonra talepname yeniden düzenlenerek mahkemeye gönderilir.

a. Talepnamenin reddi
Mahkemece, isnat olunan suçun seri muhakeme usulü kapsamında olmadığı
veya CMK’nın 250’nci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen şartların gerçekleşmediği
kanaatine varılması hâllerinde talep reddedilir. Bu durumda, dosya Cumhuriyet
başsavcılığına gönderilir ve soruşturma genel hükümlere göre sonuçlandırılır.

b. Talepnamenin Kabulü
Mahkeme, eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu, bu usulün
şüpheliye Kanunda öngörülen koşullar çerçevesinde teklif edildiği ve şüphelinin bu
teklifi müdafii huzurunda özgür iradesiyle kabul ettiği kanaatine varırsa talepte
belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kurar. Hüküm; varsa mağdur, suçtan zarar
gören veya genel hükümlere göre katılma hakkını hâiz olan kişilere tebliğ edilir.
Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda kurulan hükme genel hükümler
çerçevesinde itiraz edilebilir.
Stj.Av.Meryem KILIÇ Av. Yalçın TORUN

UYARI
Web sitemizde yayımlanan yukarıdaki yazılı metnin, eser sahipliği hakları Av.Yalçın
TORUN’a ve Stj.Av.Meryem KILIÇ’a aittir. Bu yazılı metin hak sahipliğinin tespiti
amacıyla zaman içerikli elektronik imza ile muhafaza edilmektedir. Sitemizdeki yazılı
metinler avukat meslektaşlarımız tarafından dilekçelerinde serbestçe kullanılabilir,
Fakat metinlerin tamamının, bir kısmının veya özetinin atıf yapılmaksızın başka web
sitelerinde yayınlanmasına iznimiz yoktur