ICSID Hakkındaki Uluslararası Haberler

(International News About ICSID)

→ Angola ICSID Konvansiyonunu onayladı (Haberin Devamı için Tıklayınız-İng)

→ ICSID, Yatırımcı-Devlet Uyuşmazlıklarının Çözümünde sürekli talep görüyor (Haberin Devamı için Tıklayınız-İng)

→ Bayındır İnşaat Pakistan’daki yatırımlar için ICSID’e başvurdu (Haberin Devamı için Tıklayınız-İng)

→ FETÖ’nün Cihan Medya’nın mal varlıklarını geri almak için açtığı dava ICSID tarafından reddedildi (Haberin Devamı için Tıklayınız-Tur)

.

(ICSID Ana Sözleşmesi)

Akit Devletler,

Ekonomik gelişme için uluslararası işbirliği ihtiyacını ve uluslararası özel yatırımların buradaki rolünü göz önüne alarak,

Bu gibi yatırımlarla ilişkili olarak âkit devletler ile diğer âkit devletlerin vatandaşları arasında zaman zaman anlaşmazlıkların çıkabileceği olasılığını akılda tutarak,

Bu gibi anlaşmazlıkların genel olarak ulusal yasal işlemlere konu olmalarına rağmen, bazı durumlarda anlaşmazlıkların uluslararası metotlarla çözümünün uygun olabileceğini kabul ederek,

Eğer isterlerse âkit tarafların ve âkit devletlerin vatandaşlarının bu tip anlaşmazlıkları uluslararası uzlaştırma ve hakemliğe sunmaları için kolaylıkların elverişliliğine özel önem atfederek,

Bu tip kolaylıkların IBRD(Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası)’nin himayesi altında oluşturulmasını arzulayarak,

Arabulucuların tavsiyelerine uygun görüş ve herhangi bir hakem kararına uymayı gerektiren bağlayıcı bir anlaşmayı tesis eden bu gibi kolaylıklar yoluyla bu tip anlaşmazlıkların uzlaştırma ve hakemliğe sunulması için tarafların karşılıklı mutabakatı gereğini kabul ederek, ve

Hiç bir âkit devletin, bu sözleşmeyi onaylamış teyid etmiş ya da kabul etmiş olduğu gerçeğine rağmen, kendi rızası olmaksızın herhangi bir anlaşmazlığı uzlaştırma veya hakemliğe sunma yükümlülüğünde olmadığını ilan ederek,

Aşağıdaki hususlarda anlaşmaya varmışlardır.

KISIM I

Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez

(International Centre for Settlement of Investment Disputes)

BÖLÜM 1

Kuruluş ve Teşkilat

Madde 1 – (1) Bu sözleşme ile Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez kurulur. (Bundan böyle “Merkez” olarak anılacaktır.)

(2) Merkezin amacı, bu sözleşmenin hükümlerine uygun olarak âkit devletler ile âkit devletlerin vatandaşları arasındaki yatırım anlaşmazlıklarının uzlaştırılması ve hakemliği için kolaylıklar sağlamak olacaktır.

Madde 2 – Merkezin yerleşim yeri Dünya Bankasının merkezi içerisinde olacaktır. (Bundan böyle Banka olarak anılacaktır.)

Yerleşim yeri idarî Konseyin 2/3 lük çoğunlukla alacağı bir kararla değiştirilebilir.

Madde 3 – Merkez; bir İdarî Konsey ve bir Sekreterya’ya sahip olacak ve bir Arabulucular ve bir Hakemler Paneli oluşturacaktır.

BÖLÜM 2

İdarî Konsey

Madde 4 – (1) İdari Konsey her âkit devletten gelen birer temsilciden oluşacaktır. Temsilcinin görevini ifa edemediği ya da toplantılara katılamadığı durumlarda yardımcısı temsilci olarak hareket edebilir.

(2) Aksi bir atamanın olmadığı durumda, bir âkit devlet tarafından atanan Bankanın her guvernör ve guvernör yardımcısı otomatik olarak söz konusu devletin konseydeki temsilci ve temsilci yardımcısı olacaktır.

Madde 5 – Bankanın Başkanı otomatik olarak İdarî Konseyin de Başkanı olacak, (bundan böyle başkan olarak anılacaktır.) fakat oy hakkı bulunmayacaktır. Başkanın yokluğunda veya görevlerini ifa edemediği durumda ve Banka Başkanlığı makamının boş olduğu durumda Banka başkanı olarak görev yapan kişi idarî Konseyin Başkanı olarak da hareket edecektir.

Madde 6 –

(1) İş bu sözleşmenin diğer bükümlerinde kendisine verilen yetki ve işlevlere önyargısız bir biçimde, İdarî Konsey;

a – Merkezin İdarî ve Malî Tüzüklerini kabul edecektir.

b – Arabuluculuk ve Hakemlik davalarına başvuru prosedürü kurallarını kabul edecektir.

c – Arabuluculuk ve Hakemlik davalarının prosedür (usül) kurallarını (Bundan böyle arabuluculuk ve Hakemlik kuralları olarak anılacaktır) kabul edecektir.

d – Bankanın idarî olanak ve hizmetlerinden faydalanmak için Banka ile yapılacak düzenlemeleri onaylayacaktır.

e – Genel Sekreterlik ve Genel Sekreter Yardımcılığının hizmet koşullarını belirleyecektir.

f –  Merkezin gelir ve harcamalarının yıllık bütçesini kabul edecektir.

g – Merkezin yıllık faaliyet raporunu onaylayacaktır.

Yukarıdaki a, b, c ve f. paragraflarında sözü edilen kararlar İdarî Konseyin 2/3 lük oy çoğunluğu ile alınacaktır.

(2) İdarî Konsey gerekli gördüğü hallerde her türlü komisyonu kurabilir.

(3) İdarî Konsey bu sözleşmenin uygulanmasında gerekli olduğuna karar verecek olursa diğer yetki ve fonksiyonlarını da kullanacaktır.

Madde 7 –

(1) İdarî Konseyin bir adet yıllık toplantısı ve Konsey veya en az beş Konsey üyesinin teklifiyle Başkan veya Genel Sekreter tarafından toplanacak diğer toplantıları olacaktır.

(2) İdarî Konseyin her üyesi bir oy hakkına sahip olacak burada sağlanan istisnaların dışında tüm kararlar oy çoğunluğu ile alınacaktır.

(3) İdarî Konseyin herhangi bir toplantısı için salt çoğunluk onun üyelerinin çoğunluğu olacaktır.

(4) Üyelerin 2/3 çoğunluğu ile İdarî Konsey, Başkanın toplantı yapmaksızın üyelerin oylarını toplayabileceği ve salt çoğunlukla karar alabileceği bir usul tesis edebilir. Oylar, bu usulde, üyelerin belirlenen zaman içinde çoğunluğu sağlamaları ile geçerli olacaktır.

Madde 8 –

İdarî Konsey Üyeleri ve Başkan Merkezden herhangi bir karşılık olmaksızın hizmet verirler.

BÖLÜM 3

Sekreterlik

Madde 9 –

Sekreterlik, bir Genel Sekreter, bir veya birden fazla Yardımcı Sekreter ve personelden oluşacaktır.

Madde 10 –

(1) Genel Sekreter ve Yardımcı Sekreterler İdarî Konseyin 2/3 lük çoğunluğu ve Başkanın aday göstermesi ile tekrar seçilme hakkı saklı olarak altı yıldan fazla olmamak üzere seçilirler.

Başkan İdarî Konseyin üyelerine danıştıktan sonra söz konusu her makam için bir veya birden fazla aday gösterebilir.

(2) Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcılığı ofisleri her türlü politik düşünceden bağımsız olarak hareket edeceklerdir.

Ne Genel Sekreter, nede Genel Sekreter Yardımcıları hiçbir işte (başka bir kadroda) çalışamayacağı gibi, idarî konseyin onayı olmaksızın başka bir işle de iştigal edemeyeceklerdir.

(3) Genel Sekreterin yokluğunda veya görevlerini ifa edemediği durumda ve Genel Sekreterlik makamının boşluğunda, Genel Sekreter Yardımcısı Genel Sekreter gibi hareket edecektir.

Eğer birden fazla Genel Sekreter Yardımcılığı varsa bu durumda bunlar İdarî Konseyin belirleyeceği sıra ile Genel Sekreterlik yapacaklardır.

Madde 11 –

Genel Sekreter Merkezin yasal temsilcisi ve asli memuru olacaktır ve bu sözleşmenin hükümleri ve İdarî Konseyin kabul ettiği kurallara uygun olarak Merkezin idaresinden ve personel atamasından sorumlu olacaktır. Ayrıca sicil memuru fonksiyonlarını da yerine getirecek ve bu sözleşmeye ve tasdiklenmiş örneklerine uygun olarak alınacak olan hakem kararlarının gerçekleştirilmesini (onaylanmasını) sağlamak için yetki sahibi olacaktır.

BÖLÜM 4

Paneller

Madde 12 –

Arabulucular Paneli ve Hakemler Paneli, her biri, kalifiye kişilerden, burada çalışmaya gönüllü ve atanacak personelden oluşur.

Madde 13 –

(1) Her âkit devlet, her Panel’e kendi vatandaşlarından veya diğer ülke vatandaşlarından 4 kişi atayacaktır.

(2) Başkan her bir panele 10 kişi atayabilir. Ancak atanan her kişi farklı ülke vatandaşı olacaktır.

Madde 14 –

(1) Panellerde hizmet vermek üzere atanacaklar, yüksek ahlak sahibi, hukuk, ticaret, sanayi ve maliye konularında yetkili kabul edilen ve bağımsız yargı uygulayacağına güvenilebilecek kişiler olacaklardır. Hakem Panelinde görev alacaklar için hukuk alanındaki yeterlilik özel önem taşımaktadır.

(2) Başkan, panelde görev alacak kişileri atarken, dünya da mevcut yasal ve ekonomik sistemleri temsilinin sağlanması hususuna özel önem atfedecektir.

Madde 15 –

(1) Panel üyeleri 6 yıllık yenilenebilir dönemler çerçevesinde hizmet vereceklerdir.

(2) Herhangi bir panel üyesinin ölümü veya istifası halinde, bu üyeyi atamaya yetkili makam bu üyenin geri kalan süresi için yeni bir kişi atama hakkına da sahiptir.

(3) Panel üyeleri kendi yerlerine atama yapılıncaya kadar görevde kalacaklardır.

Madde 16 –

(1) Bir kişi her iki panelde de görev alabilir.

(2) Eğer bir kişi aynı panelde birden fazla âkit ülke temsilcisi olarak veya bir veya birden fazla ülke ve başkan tarafından atanırsa ilk atayan ülkenin temsilcisi olarak farz edilecek veya bu ülkelerden biri onun vatandaşı olduğu ülke ise bunun temsilcisi sayılacaktır.

(3) Tüm atamalar Genel Sekreterliğe bildirilecek ve bu bildirimlerin alındığı tarihten itibaren geçerli sayılacaktır.

BÖLÜM 5

Merkezin Finansmanı

Madde 17 –

Eğer Merkezin harcamaları, sağladığı olanaklar karşılığı elde edilen gelirlerden veya diğer gelirlerden karşılanamıyorsa, geri kalan kısım, Bankaya üye olan ülkelerden onların Banka sermayesine katkı payları oranında, Bankaya üye olmayan ülkelerden ise, idarî Konseyin belirleyeceği kurallar içinde sağlanacaktır.

BÖLÜM 6

Statü, İmtiyaz ve Dokunulmazlıklar

Madde 18 –

Merkez, tam olarak uluslararası tüzelkişiliğe sahip olacaktır.

Merkezin yasal kişiliği şunları da kapsayacaktır.

a – Sözleşme yapmak,

b – Taşınır ve taşınmaz mal sahibi olmak veya satmak,

c – Hukuk Davaları açmak.

Madde 19 –

Merkez fonksiyonlarını, tam olarak yapabilmek için akit ülke sınırları içinde bu bölümde dercedilen dokunulmazlık ve imtiyazları kullanacaktır.

Madde 20 –

Merkez kendisi feragat etmedikçe menkul ve gayrimenkulleri hakkımda da aynı dokunulmazlık ve imtiyazlardan yararlanacaklardır.

Madde 21

Başkan, İdarî Konsey üyeleri, arabulucular, hakemler veya 52 nci Maddenin 3 üncü paragrafına, göre atanmış Komite üyeleri ve Sekreterlik işçi ve memurları;

a – Merkez sarfınazar edinceye kadar, kendilerine verilmiş olan görevlerin ifasında yasal dokunulmazlık haklarını kullanırlar,

b – Yerel vatandaş olmayanlar, göçmen kısıtlamaları, yabancı kayıtlarının gerektirdiği işler ve ulusal hizmet yükümlülüğünden muaf tutulacak ve kambiyo kısıtlamaları ile ilgili kolaylıklardan faydalanacaklardır. Ayrıca Akit ülkelerde onların, diğer Akit ülkelerdeki karşılıklarına denk gelmek üzere, temsilcilerine işçilerine ve memurlarına sağladıkları seyahat kolaylıklarından aynen faydalanacaklardır.

Madde 22 –

Madde 21 hükümleri bu sözleşme çerçevesinde davaya katılan taraflara, temsilcilere, danışmanlara, avukatlara, şahitlere ve uzmanlara uygulanacaktır. Ancak paragraf (b) hükümleri sadece davanın görüleceği yere dava ile ilgili gidiş gelişlerde ve ikametlerde uygulanacaktır.

Madde 23 –

(1) Merkez arşivleri gerekli olduğu yerlerde dokunulmaz olacaktır.

(2) Resmî yazışmalarıyla ilgili olarak Merkez, her akit ülke tarafından diğer uluslararası kuruluşlara kıyasla daha az müsaadeye mazhar sayılmayacaktır.

Madde 24 –

(1) Bu sözleşme ile yetki verilen Merkezin değerleri, malları, gelin ve işlemleri ve faaliyetleri vergi ve gümrüklerden muaf olacaktır.

Merkez ayrıca vergi ve gümrük toplama yükümlülüğünden de muaf olacaktır.

(2) Yerel vatandaşlar haricinde Merkez tarafımdan Başkana, Konsey üyelerine veya diğer çalışanlara ödenen yoluk, ödenek ve maaşlardan vergi kesilmeyecektir.

(3) 52 nci Maddenin 3 üncü Paragrafına göre tayın edilen ve arabulucu, hakem veya komite üyesi olanlardan bu sözleşme çerçevesinde görülen davarla ilişkin olarak eğer verginin hukukî dayanağı, merkezin yerleşim yeri veya bu davanın görüldüğü yer veya bu ücret veya ödeneklerin ödendiği yer ise hiçbir vergi alınmayacaktır.

KISIM II

Merkezin Yargılama Yetkisi

Madde 25 –

(1) Merkezin yargılama yetkisi, akit ülkeler (ya da onları oluşturan alt birimler ya da ülke tarafından merkeze atanmış temsilciler) ile uyuşmazlık haliyle ilgili yazılı rızasını Merkeze sunmuş diğer akit devlet vatandaşları arasında yatırımlardan kaynaklanan hukukî uyuşmazlıkları kapsayacaktır. Taraflar rızalarını sunduktan sonra hiç bir taraf bu olurlarını tek taraflı olarak geri alamaz.

(2) Diğer akit ülke vatandaşlarının; deyimi aşağıdakileri kapsar;

a – Akit bir devletin vatandaşlığına sahip herhangi bir kişi haricinde 36 ncı Maddenin 3 üncü Paragrafı veya 28 inci Maddenin 3 üncü Paragrafı uygulanarak istemleri kaydedilmiş ve anlaşmazlık tarihinde sözkonusu anlaşmazlığı merkeze sunmak üzere taraf olmuş olan diğer ülke vatandaşları ‘

b – Akit ülke vatandaşlığına sahip herhangi bir yasal kişi haricinde, tarafların rızasıyla anlaşmazlığın Arabuluculuk veya Hakemliğe sunulduğu tarihte taraf olan devlet veya söz konusu tarihte anlaşmazlığa taraf olan Akit devlet vatandaşlığına sahip olan herhangi bir yasal kişi ve bu sözleşmenin amaçları doğrultusunda yabancı kontrolü yüzünden “diğer bir Akit devlet vatandaşı” muamelesi görmesi kararlaştırılmış diğer taraflar.

(3) Akit ülkenin herhangi bir alt birimi veya temsilcisi tarafından verilen rızalar bu devletin ayrıca onayının gerekmediğini bildirmediği durumlarda, devletin onayı gerekir.

(4) Kabul ya da onay anında veya onaydan sonara herhangi bir zamanda herhangi bir akit devlet hangi anlaşmazlık türlerini Merkez’in yargı yetkisine sunup sunmayacağını Merkeze bildirebilir.

Genel Sekreterlik, bu bildirimi tüm taraf ülkelere gönderecektir.

Bu bildirim 1 inci Paragraftaki gerekli görülen rızayı oluşturmaz.

Madde 26 –

Bu sözleşme çerçevesinde tarafların hakemlik için rızaları, aksi belirtilmediği takdirde, herhangi bir çözüm dışında bu hakemliğe rızaları demektir.

Akit Devlet, bu rızalarının ön koşulu olarak yerel idarî ve adlî tüm çarelerin tüketilmiş olmasını isteyebilir.

Madde 27 –

(1) Alınabilecek herhangi bir kararın karşı tarafça uyulmaması ve uygulanmaması hali haricinde, bu sözleşme çerçevesinde Hakemliğe başvurmuş ve rızalarını göndermiş hiç bir Akit Devlet anlaşmazlığa muhatap olan kemdi vatandaşlarına diplomatik koruma uygulayamaz ve uluslararası iddiada bulunamaz.

(2) Birinci paragrafın amaçları doğrultusundaki diplomatik koruma anlaşmazlıkların çözümünü kolaylaştırma amacına yönelik gayrı resmî diplomatik değişimleri kapsamaz.

KISIM III

Arabuluculuk

BÖLÜM 1

Arabuluculuk İstemi

Madde 28 –

(1) Arabuluculuk davası tesis etmek isteyen herhangi bir Akit ülke veya Akit ülke vatandaşı istemini bir örneğini diğer tarafa da gönderecek olan Genel Sekreterliğe yazılı olarak iletmesi gerekmektedir.

(2) Bu istem anlaşmazlık konusu ile ilgili bilgileri, tarafların tanıtımını arabuluculuk ve hakemlik işlemleri kurumu için yöntem ve kurallara uygun olarak arabuluculuğa rızalarını içerecektir.

(3) Genel Sekreter söz konusu istemi, istemde yer alan bilgiler ışığında, anlaşmazlığı Merkezin yargı yetkisi dışında bulmadığı takdirde kaydedecektir. Sonradan taraflara kayıt yapıldığını veya reddedildiğini bildirecektir.

BÖLÜM 2

Arabuluculuk Komisyonunun Oluşturulması

Madde 29 –

(1) Arabuluculuk Komisyonu (bundan sonra Komisyon olarak adlandırılacaktır) 28 inci Maddeye uygun bir istem kaydedildiğinde hemen oluşturulacaktır.

(2)  a – Komisyon bir arabulucudan veya tarafların anlaşarak tayin edecekleri tek sayıda arabuluculardan oluşacaktır.

b – Taraflar, arabulucuların sayısında ve atama yönteminde anlaşamazlarsa, Komisyon ikisi her bir tarafça ayrı, ayrı atanacak biride – ki aynı zamanda Komisyon Başkanı olacaktır- tarafların anlaşması ile atanacak üç arabulucudan oluşacaktır.

Madde 30 –

Eğer Komisyon 28 inci Maddenin 3 üncü Paragrafına göre istem kaydının Genel Sekreterlikçe dağıtımını izleyen 90 gün içinde veya tarafların daha önce üzerinde anlaştığı bir sürede oluşturulamazsa, Başkan, taraflardan birinin istemi üzerine, her iki tarafa da mümkün olduğunca danışarak atanamayan arabulucu veya arabulucuları atayacaktır.

Madde 31 –

(1) Arabulucular Başkanca 30 uncu maddeye uygun olarak yapılan atamalar dışında, Arabulucu Paneli dışarısından da atanabilirler.

(2) Arabulucular Paneli dışında atanan arabulucular 14 üncü maddenin 1 inci paragrafında dercedilen özellikleri taşımalıdırlar.

BÖLÜM 3

Uzlaştırma Davası

Madde 32 –

(1) Komisyon yetkili olup olmadığını kendisi kararlaştıracaktır.

(2) Uzlaşmazlığa, bu uzlaşmazlığa merkezin yargı alanı içinde olmadığı veya diğer nedenlerle, Komisyonun yetki sınırları içerisine girmediği biçiminde taraflardan birince itiraz edildiğinde, itirazın geçerliliğini veya ön bir soru olarak mı ele alınması gerektiğini Komisyon belirleyecektir.

Madde 33 –

Herhangi bir arabuluculuk davası bu bölüm hükümlerine göre yürütülecek ve taraflar başka bir şekil üzerinde anlaşmadığı takdirde, tarafların arabuluculuk isteminde bulundukları tarihte yürürlükte olan arabuluculuk kurallarına göre işlem görecektir. İşlemin bu bölümce veya arabuluculuk kurallarınca veya tarafların üzerinde anlaştığı hususları kapsamadığı şeklinde bir itiraz geldiğinde Komisyon sorun hakkında karar verecektir.

Madde 34 –

(1) Komisyonun görevi taraflar arasındaki anlaşmazlıklara açıklık getirmek ve her iki tarafça da kabul görecek koşullarla çözüm getirmeye çalışmak olacaktır. Buna göre işlemin herhangi bir aşamasında Komisyon zaman zaman taraflara anlaşma koşulları tavsiye edebilir. Taraflar Komisyon ile Komisyonun görevini yürütebilmesi için iyi niyetli işbirliği içerisinde olacaklar ve tavsiyelerini en dikkatli biçimde ele alacaklardır.

(2) Taraflar anlaşmaya varabilirlerse Komisyon, anlaşmazlığa düşülen konuların ve anlaşmanın sağlandığının kaydedildiği bir raporun yayınlanmasını sağlayacaktır. Eğer, davanın herhangi bir aşamasında, Komisyonda taraflar arasında bir anlaşmaya varılamayacağı kanaati hâsıl olursa, Komisyon davayı durdurabilir ve anlaşmazlığın Komisyona sunulduğunu ve tarafların anlaşmaya varmakta başarısız olduklarını kaydeden bir rapor yayınlar. Eğer taraflardan biri davaya katılmazsa, Komisyon davayı düşürür ve taraflardan birinin davaya katılmadığını rapor eder.

Madde 35 –

Taraflar üzerinde başka bir şekilde anlaşmadığı takdirde arabuluculuk davasına taraf olanlar, hakemler önünde veya herhangi bir mahkemede veya başka bir şekilde, Komisyonunun raporuna veya tavsiyelerine veya diğer tarafın arabuluculuk davasındaki anlaşma önerilerine, yönetimine, beyanına, bildirilen görüşlerine dayanarak dava açmaya hak kazanamazlar.

KISIM IV

Hakemlik

BÖLÜM 1

Hakemlik İstemi

Madde 36 –

(1) Hakemlik davasının oluşturulmasını isteyen herhangi bir Akit Ülke veya vatandaşı konuyu Genel Sekreterliğe yazılı olarak bildirir ve Genel Sekreterlik istemin bir örneğini diğer tarafa iletir.

(2) İstem, anlaşmazlık konularını, tarafların tanıtımını, tarafların hakemlik ve arabuluculuk davasının açılma kurallarına uygun olarak hakemlik konusundaki rızalarını içeren belgeleri ihtiva edecektir.

(3) Genel Sekreter, istemde yer alan bilgilere dayanarak anlaşmazlığın Merkezin yargı alanı dışına taştığını saptamazsa istemi kaydedecek ve hemen taraflara istemin kaydedildiği veya kaydın reddedildiğini bildirecektir.

BÖLÜM 2

Heyetin Oluşturulması

Madde 37 –

(1) Hakem Heyeti (bundan sonra Heyet olarak adlandırılacaktır) 36 ncı maddeye uygun bir istem kaydedildiğinde en kısa zamanda oluşturulacaktır.

(2) a – Heyet yalnız bir hakemden veya tarafların üzerinde anlaşacağı tek sayıda tayin edilmiş hakemden oluşacaktır.

b  – Tarafların hakemlerin sayısında veya atanma yöntemi üzerinde anlaşamamaları halinde, Heyet, taraflarca ayrı, ayrı atanan birer ve Heyetin Başkanlığını yapacak, tarafların ortak atadığı bir hakemden olmak üzere üç hakemden oluşacaktır.

Madde 38 –

Eğer Heyet 36 ncı maddenin 3 üncü paragrafına göre istem kaydının Genel Sekreterlikçe dağıtımını izleyen 90 gün içinde veya tarafların daha önce üzerinde anlaştığı bir sürede oluşturulmazsa, Başkan herhangi bir tarafın istemi üzerine taraflara mümkün olduğunca danışarak atanamayan hakem veya hakemleri atayacaktır. Bu maddeye göre Başkanca atanan hakemler anlaşmazlığa taraf olan Akit ülkenin vatandaşı veya Akit ülkelerin vatandaşlarından birinin taraf olduğu anlaşmazlığa taraf olan Akit ülkenin vatandaşı olamazlar.

Madde 39 –

Hakemlerin çoğunluğu anlaşmazlığa taraf olan Akit ülkenin ve vatandaşı anlaşmazlığa taraf olan Akit ülkenin vatandaşı olmayacaktır. Bununla birlikte bu madde hükümleri tek hakem veya heyetin her bir üyesi tarafların rızası ile atanırsa uygulanmaz.

Madde 40 –

(1) Hakemler, Hakemler Paneli dışından Başkanın 38 incü maddeye göre atadıkları istisna olmak üzere, atanabilirler.

(2) Hakemler Paneli dışından atanacaklar 14 üncü maddenin 1 inci paragrafında dercedilen nitelikleri taşımalıdırlar.

BÖLÜM 3

Heyetin Yetkisi ve İşlemleri

Madde 41 –

(1) Heyet yetkili olup olmadığını kendisi kararlaştıracaktır.

(2) Anlaşmazlığa, bu anlaşmazlığın Merkezin yargı alanı içerisinde olmadığı veya diğer nedenlerle, Heyetin yetki sınırları içerisine girmediği biçiminde taraflardan birince itiraz edildiğinde, itirazın geçerliliğini veya ön bir soru olarak mı ele alınması gerektiğini Heyet belirleyecektir.

Madde 42 –

(1) Heyet, anlaşmazlığa taraflarca üzerinde anlaşılacak hukuk kuralları çerçevesinde karar verecektir. Anlaşma sağlanamaması halinde Heyet anlaşmazlığa taraf olan Akit ülkenin, hukukunun (Kanunların çatışması halinde uygulanacak kurallar da dâhil olmak üzere) ve Uluslararası hukukun uygulanabilir kurallarını uygulayacaktır.

(2) Heyet, hukukun belirsizliği veya boşluğu karşısında bir çözüm getirmeyebilir. (Heyet sadece hukukun belirsizliği veya hukuki boşluk gerekçesi ile yargılamayı reddedebilir.)

(3) 1 ve 2 nci paragraf hükümleri, taraflar bu şekilde anlaştığı takdirde, Heyetin anlaşmazlığı hakkaniyet kuralları çerçevesinde çözmesine engel teşkil etmez.

Madde 43 –

Taraflar başka türlü anlaşmadığı takdirde, davanın herhangi bir aşamasında, Heyet uygun görürse;

a – Tarafları belge ve delil göstermeye çağırabilir.

b – Anlaşmazlık alanını ziyaret edebilir ve uygun gördüğü soruşturmayı yürütebilir.

Madde 44 –

Hakemlik davası, taraflar başka biçimde anlaşmadıkları takdirde, bu bölüm hükümlerine ve tarafların hakeme gittikleri tarihteki hakemlik kurallarına göre yürütülür. Bu bölümce veya hakemlik kurallarınca veya tarafların anlaştığı kurallarınca kapsanmayan bir sorun arz olduğunda, Heyet soruna çözüm bulur.

Madde 45 –

(1) Taraflardan birinin mahkemeye katılamaması veya davasını sunamaması diğer tarafın bir hak iddia etmesi olarak kabul edilemez.

(2) Taraflardan birinin davanın herhangi bir aşamasında mahkemeye katılmaması veya olayı sunmaması halinde diğer taraf Heyetin iletilen sorunların çözümü ile ilgilenmesini ve karar vermesini isteyebilir. Karar verilmezden önce, Heyet, mahkemede bulunmayan veya davasını sunmayan tarafa, bu tarafın kasıtlı olarak yapmadığından emin olmadıkça ek bir süre vererek bu tarafı uyarır.

Madde 46 –

Taraflar başka biçimde anlaşmadığı takdirde, taraflardan birince istenmesi halinde Heyet, tarafların rızası çerçevesinde ve Merkezin yargı yetkisi içerisinde anlaşmazlığın aslî konusu dışında doğrudan ortaya çıkabilecek ek iddia ve karşı iddiaları belirleyecektir.

Madde 47 –

Taraflar başka biçimde anlaşmadığı takdirde, Heyet şartların böyle gerektirdiğini düşünerek, her iki tarafın karşılıklı haklarını korumak için ihtiyatî tedbirler tavsiye edebilir.

BÖLÜM 4

KARAR

Madde 48 –

(1) Heyet sorunlara üye çoğunluğu ile karar verir.

(2) Heyetin kararı yazılı olacak ve oy veren tüm üyelerce imzalanacaktır.

(3) Karar, Heyete sunulan her sorunu içerecek ve temel alınan gerekçeleri belirleyecektir.

(4) Heyetin herhangi bir üyesi karara kendi fikrini veya muhalefet şerhini, çoğunluğa katılsa da katılmasa da ekleyebilir.

(5) Merkez tarafların rızası olmadan kendiliğinden kararı yayınlayamaz.

Madde 49 –

(1) Genel Sekreter taraflara kararın tasdik edilmiş örneklerini tebliğ eder. Karar, tebliği tarihinde yürürlüğe girer.

(2) Heyet, kararın verilmesini izleyen 45 gün içerisinde taraflardan birinin başvurusu halinde diğer tarafı da haberdar ederek, kararda atladığı bir sorun hakkında karar verebilir ve karardaki, yazım, aritmetik veya benzeri hataları düzeltebilir. Heyetin kararı aslî kararın bir parçası olacak ve asıl karar gibi tebliğ edilecektir. 51 inci maddenin 2 nci paragrafında ve 52 nci maddenin 2 nci paragrafında sağlanan zaman dilimleri kararın verildiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.

BÖLÜM 5

Kararın Yorumu, Düzeltilmesi ve Geçersiz Kılınması

Madde 50 –

(1) Kararın anlamı veya kapsamı hakkında taraflar arasında bir anlaşmazlık olursa, taraflardan biri Genel Sekretere yazılı başvuruda bulunarak kararın yorumunu isteyebilir.

(2) Başvuru, mümkün olursa, Kararı veren Heyete yapılmalıdır. Bu mümkün olmaz ise bu kısmın 2 nci bölümüne göre yeni bir Heyet oluşturulur. Heyet şartların böyle gerektirdiğini düşünerek, yeni karar aşamasında, eski kararın uygulanmasını durdurabilir.

Madde 51 –

(1) Taraflardan biri Genel Sekretere yazılı başvuruda bulunarak karar verildiğinde Heyetçe ve başvuruda bulunan tarafça bilinmeyen, başvuruda bulunanın ihmali nedeni ile bilmemezlik etmediği, bilinmesi kararı etkileyecek nitelikte bir gerçeğin ortaya çıkması nedeni ile kararın düzeltilmesini isteyebilir.

(2) Başvuru bu gerçeğin ortaya çıkmasından sonraki 90 gün içinde ve her halükârda kararın verilmesinden sonraki 3 yıl içinde yapılmalıdır.

(3) Talep, mümkün olursa, kararı veren Heyete yapılmalıdır. Aksi halde bu kısmın 2 nci bölümüne  göre yeni bir Heyet oluşturulacaktır.

(4) Heyet, şartların böyle gerektirdiğini düşünerek, yeni karar aşamasında, eski kararın uygulanmasını durdurabilir. Başvuruda bulunan, başvurusunda kararın ertelenmesini talep ederse, Heyet istemi hükme bağlayana kadar karar ihtiyarî olarak ertelenir.

Madde 52 –

(1) Taraflardan biri aşağıdaki hallerden birini veya bazılarım öne sürerek, Genel Sekreterliğe yazılı başvuru ile kararın geçersiz kılınmasını isteyebilir.

a – Heyetin uygun bir şekilde oluşturulmadığı,

b – Heyetin yetkisini aştığı,

c – Heyet üyelerinden birinin rüşvet aldığı,

d – Mahkemenin temel kurallarından ciddî bir sapma olduğu,

e – Kararın dayandığı gerekçeleri belirtmediği.

(2) Başvuru, sebep rüşvete dayanıyorsa rüşvetin ortaya çıkmasından sonraki 120 gün içinde, diğer sebeplerde kararı izleyen 120 gün içinde ve her halükârda kararı izleyen 3 yıl içinde yapılmalıdır.

(3) İstem ulaştığında, Başkan, Hakem Panelinden 3 kişiyi ad hoc Komiteye atar. Bu komite üyelerinden hiçbirisi kararı veren heyetin üyesi, bu Heyet üyelerinden hiç birisi ile aynı ülke vatandaşı, anlaşmazlığa taraf olan ülke vatandaşı veya vatandaşı anlaşmazlığa taraf olan ülkenin vatandaşı, Akit Ülkelerden biri tarafından Hakem Paneline atanmış veya aynı anlaşmazlığa arabulucu olarak görev yapmış olamazlar. Komite, paragraf 3’de değinilen durumlar çerçevesinde kararın tümünü veya bir parçasını geçersiz kılmaya yetkilidir.

(4) Madde 41, 45, 48, 49, 53 ve 54 ile VI ve VII nci kısımlar Komite önündeki Mahkemede de “ mutatis mutandis-değişen koşullara göre” uygulanır.

(5) Komite, şartların öyle gerektirdiğini düşünerek, eski kararın yürürlüğünü yeni karar çıkana kadar erteleyebilir. Başvuruda bulunan, başvurusunda kararın yürütülmesinin durdurulmasını isterse, yürütme Komite talebi karara bağlayana kadar ertelenir.

(6) Karar geçersiz sayılırsa, anlaşmazlık taraflardan birinin istemi halinde, bu kısmın 2 nci bölümüne göre oluşturulacak yeni bir Heyete sunulur.

BÖLÜM 6

Kararın Tanınması ve Yürürlüğü

Madde 53 –

(1) Karar tarafları bağlayıcı olacak, daha üst bir makama götürülmeyecek veya bu sözleşmede öngörülenler dışında bir çözüme konu olmayacaktır. Taraflar, bu sözleşme hükümlerine göre kararın yürütülmesi durdurulmadıkça karara uyacaklar ve hükümlerini yerine getireceklerdir.

(2) Bu bölümün amacı uyarınca “karar” 50, 51 ve 52 nci maddeler çerçevesinde verilmiş kararları yorumlayacak, düzeltecek ve geçersiz kılabilecek kararları da içerecektir.

Madde 54 –

(1) Her üye ülke bu sözleşmeye uygun olarak verilmiş her kararı bağlayıcı kabul edecek ve kararın parasal yükümlülüklerini kendi sınırları içerisinde kendi Devletinin mahkemesinin nihaî (kesinleşmiş) bir kararı gibi yerine getirecektir. Federal Anayasalı bir akit ülke bu kararı Federal mahkemelerde yürütecek ve bu mahkemelerin karara Federe Devletin mahkemelerinin nihaî (kesinleşmiş) bir kararı gibi yaklaşmalarım sağlayacaktır.

(2) Bir âkit ülkenin sınırları içerisinde bu kararın tanınmasını ve yürütülmesini isteyen taraf, âkit devletin bu amaçla atayacağı uygun bir mahkeme veya otoriteyi Genel Sekreterce onaylanmış kararın bir örneği ile donatacaktır. Her âkit devlet bu amaçla atayacağı uygun bir mahkemeyi veya diğer otoriteyi ve daha sonra bu atamada yapılacak değişikliği Genel Sekretere bildirecektir.

(3) Kararın uygulanması, bu uygulamanın sınırları içinde âkit devletin kararların uygulanmasına ilişkin yapacağı kanunları gereğince yapılacaktır.

Madde 55 –

54 üncü maddedeki hiçbir şey, âkit devletin veya herhangi bir yabancı devletin uygulamadan imtina edebileceği şekilde, âkit devletin yürürlükteki kanunlarına bir “deregasyon” (aykırılık) olarak yorumlanamaz.

KISIM V

Arabulucu ve Hakemlerin Değiştirilmesi ve Vasıfların Kaybolması

Madde 56 –

(1) Bir komisyon veya Heyet oluşturulduktan ve dava görülmeye başlandıktan sonra aşağıdaki haller dışında, yapısı değişmeden kalacaktır. Eğer bir arabulucu veya hakem ölürse, mahcur (kısıtlı) olursa veya istifa ederse doğacak boşluk III üncü kısmın 2 nci bölümüne veya IV üncü kısmın 2 nci bölümüne göre doldurulacaktır.

(2) Komisyon veya Heyetin bir üyesi, Panel üyeliğinin sona erdiğine bakılmaksızın üyeliğini sürdürecektir.

(3) Eğer, taraflardan biri tarafından atanan bir arabulucu veya hakem üye olduğu Komisyon veya Heyetle anlaşmadan istifa etmişse, Başkan uygun Panelden bir kişiyi doğan boşluğu doldurmak için atayacaktır.

Madde 57 –

Taraflardan biri bir Komisyon veya Heyete, 14 üncü maddenin 1 inci paragrafında istenilen niteliklere sahip olmadığını gösterir delillere dayanarak, üyelerin herhangi birinin ıskatını önerebilir. Hakemlik davasının taraftarından biri IV üncü kısmın 2 nci bölümü gereğince yeterli olmadığını öne sürerek bir hakem veya arabulucunun ıskatını önerebilir.

Madde 58 –

Bir hakem veya arabulucunun ıskatı önerisi hakkında karar aşağıda sayılan haller dışında heyet veya komisyonun diğer üyelerince alınır.

Oyların eşit çıkması, tek hakem veya arabulucunun ıskatı önerisi veya hakem veya arabulucuların çoğunluğunun ıskatı önerisi halinde kararı Başkan alır.

Eğer önerinin uygun görüldüğü karara bağlanırsa, kararın kapsadığı arabulucu veya hakem III üncü kısmın 2 nci bölümü ve IV üncü kısmın 2 nci bölümü hükümleri uyarınca değiştirilir.

KISIM VI

Yargılama Giderleri

Madde 59 –

Merkezin olanaklarının kullanılmasından doğan ve taraflarca ödenmesi gereken masraflar İdare Konseyince saptanan kurallara göre Genel Sekreterce belirlenir.

Madde 60 –

(1) Her Komisyon ve her Heyet, üyelerinin ödenek ve masraflarını idarî Konseyce koyulan sınırlar içerisinde Genel Sekretere danıştıktan sonra belirler.

(2) Bu maddenin 1 inci paragrafındaki hiçbir şey tarafları Komisyon veya Heyet üyelerine ödenecek ödenek ve masraflar üzerinde önceden anlaşmaktan alıkoyamaz.

Madde 61 –

(1) Arabuluculuk davasında merkez olanaklarının kullanılmasından doğan masraflar ve Komisyon üyelerinin ödenek ve masrafları taraflarca eşit olarak paylaşılır. Her taraf davaya ilişkin diğer masraflarla kendisi yükümlüdür.

(2) Hakemlik davasında, taraflar üzerinde başka türlü anlaşamadığı takdirde, Heyet davaya ilişkin taraflarca yüklenilecek masrafları tayin eder ve bu masraflar, heyet üyelerinin ödenek ve masrafları ve merkez olanaklarım kullanmanın masraflarının nasıl ve kim tarafından ödeneceğine karar verir.

Bu karar, kararın bir parçasını oluşturur.

KISIM VII

Davanın Yeri

Madde 62 –

Arabuluculuk ve Hakemlik davaları aşağıda sayılan haller dışında Merkezde görülür.

Madde 63 –

Eğer taraflar anlaşırsa arabuluculuk ve hakemlik davaları aşağıdaki yerlerde görülebilir.

a) Merkezin bu amaçla düzenleme yapacağı resmî ve özel herhangi uygun bir kuruluşta veya Daimî Hakemlik Divanında veya

b) Genel Sekretere danıştıktan sonra Komisyon veya Heyetçe uygun görülecek herhangi bir diğer yerde.

KISIM VIII

Akit Devletler Arasındaki Anlaşmazlıklar

Madde 64 –

Bu sözleşmenin yorumundan veya uygulanmasından doğan ve görüşmelerle çözüme kavuşturulmayan Akit Devletler arasındaki anlaşmazlıklar Devletler başka bir çözüm yöntemi üzerinde anlaşmadıkları takdirde Uluslararası Adalet Divanına götürülür.

KISIM IX

Değişiklik

Madde 65 –

Akit devletlerden biri bu sözleşmenin değiştirilmesini önerebilir. Değişiklik metni, metinin görüşüleceği İdarî Konseyin ilk toplantısından önce 90 günden az olmamak üzere Genel Sekretere iletilmelidir ve Genel Sekreterce tüm İdarî Konsey üyelerine ulaştırılmalıdır.

Madde 66 –

(1) Eğer İdarî Konseyi 2/3’lük çoğunlukla değişikliği kabul ederse, değişiklik önerisi tüm âkit devletlere teyid, kabul veya onay için dağıtılacaktır. Her değişiklik tüm âkit devletlerin teyidi, kabul veya onayını sözleşmenin yeddi eminine bildirilmesinden 30 gün sonra yürürlüğe girer.

(2) Hiçbir değişiklik, bu sözleşmeye taraf devletlerin veya alt bölümlerinin veya temsilcilerinin veya bu devlet vatandaşlarının, bu değişiklik yürürlüğe girmezden önce Merkezin yargılanmasından doğmuş haklarını ve yükümlülüklerini etkilemez.

KISIM X

Nihaî Hükümler

Madde 67 –

Bu sözleşme banka üyesi devletler adına imzaya açılacaktır. Bu, Uluslararası Adalet Divanı Sözleşmesine taraf olan ve İdari Konseyin 2/3’lük çoğunlukla sözleşmeyi imzaya davet ettiği devletler adına da imzaya açılacaktır.

Madde 68 –

(1) Bu sözleşme imzacı devletlerin Anayasal düzenlemelerine uygun olarak, imzaca devletlerin teyid, kabul veya onayına tabidir.

(2) Bu sözleşme yirminci teyid, kabul veya onay aracının teslim tarihinden 30 gün sonra yürürlüğe girer. Her devlet için teyid, kabul veya onay aracını teslim ettiği günden 30 gün sonra yürürlüğe girer.

Madde 69 –

Her Akit Devlet, sınırlan içinde bu sözleşmenin geçeri olmasını sağlayacak kanunî veya diğer önlemleri alır.

Madde 70 –

Bu sözleşme, sözleşmenin kabulü veya onayı sırasında veya sonradan sözleşmenin yeddi eminine yazılı olarak sözleşme dışı alanlar bildiren bir kayıt konulmaması halinde, Akit Ülkenin uluslararası ilişkilerinden sorumlu olduğu sınırları içerisinde geçerlidir.

Madde 71 –

Herhangi bir âkit ülke sözleşmenin yeddi eminine yazı ile sözleşmeyi feshettiğini bildirebilir. Fesih, bildirimin ulaşmasından 6 ay sonra yürürlüğe girer.

Madde 72 –

Madde 70 ve 71’e uygun bir bildirim, o ülkenin veya ilgili alt birimlerinin veya temsilcilerinin veya vatandaşlarının, bildirimin ulaşmasından önce Merkezin rızası dışında doğan hak ve yükümlülüklerini etkilemez.

Madde 73 –

Bu sözleşmenin ve değişikliklerinin onay kabul veya teyid araçları bu sözleşmenin yeddi emini olarak işlem yapacak bankaca muhafaza edilir. Yeddi emin bu sözleşmenin tasdik edilmiş örneklerini banka üyesi ülkelere ve imzaya davet edilen ülkelere iletecektir.

Madde 74

Yeddi emin bu sözleşmeyi Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin 102 nci maddesine ve Genel Kurulca kabul edilen kurallara göre Birleşmiş Milletler Sekreterine kayıt ettirecektir.

Madde 75

Yeddi emin aşağıdakileri tüm âkit ülkelere bildirecektir:

a – Madde 67’ye göre imzaları,

b – Madde 73’e göre muhafaza edilen onay, kabul ve teyid araçlarını,

c – Madde 68’e göre bu sözleşmenin yürürlüğe gireceği tarihi,

d – Madde 70’e göre uygulama dışı bırakılan sınırları,

e – Madde 66’ya göre herhangi bir değişikliğin yürürlüğe gireceği tarihi,

f – Madde 71’e göre yapılan fesih bildirimini.

Washington’da İngilizce, Fransızca ve İspanyolca olarak ve her üçü de eşit derecede muteber olmak üzere düzenlenmiş olup söz konusu Konvansiyondan doğan mükellefiyetlerini yerine getirmeyi altındaki imzalarla teşvik eden bor kopya Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası arşivlerinde saklanacaktır.