TSK’DE UZMAN JANDARMALARIN PROTOKOLDEKİ YERİ VE SİVİL MEMURLARA GÖRE KONUMU

1. Mevcut Durum

a. İç Hizmet Kanunu
İç Hizmet Kanunun 115. Maddesinde aşağıdaki düzenleme
mevcuttur

Silahlı Kuvvetlerde Çalışan Sivil Personel

Madde 115 – Silahlı Kuvvetlerde çalışan sivil memur, müstahdem, müteferrik
müstahdem ve gündelikçi sivil personel bu kanunun askerlere tahmil ettiği
sorumluluk ve hizmetlerin ifası bakımından:
a) Amir vazifesi alanlar; maiyetindeki bütün askeri ve sivil personele hizmetin
icabettirdiği emirleri verebilir. Ceza vermek salahiyetleri yoktur. Maiyetin
cezalandırılması icabeden hallerde en yakın askeri amire müracaat edilir.
b) Bütün sivil personel emrinde çalıştıkları askeri amirlere karşı ast
durumunda olup bu kanunun 14 üncü maddesinin asta tahmil ettiği vazifeleri
aynen yapmaya mecburdurlar. (Mülga cümle: 31.01.2013 – 6413 S.K./45. md.)

b. Askeri Ceza Kanunu

Askeri Ceza Kanunu 3. Maddesi aşağıdadır.
Askeri Şahıslar
Madde 3 – (Değişik madde: 22/03/2000 – 4551 S.K./1 md.)() Askeri şahıslar; Mareşalden asteğmene kadar subaylar, astsubaylar, Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşunda çalışan sivil personel, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve er, erbaş ve erler ile askeri öğrencilerdir.(*)
Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşunda çalışan
Devlet memurlarının asker kişi sıfatları, 04/01/1961 tarihli ve 211 sayılı Türk
Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununun 115 inci maddesinde belirtilen
yükümlülükleri ile sınırlıdır.
c. TSK Disiplin Kanunu
TSK Disiplin Kanunun 2. Maddesi aşağıdadır.
Madde 2 – (1) Mülki idare amirlerinin Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı personeli ile ilgili mülki görevlerinden doğan yetkileri saklı kalmak
kaydıyla bu Kanun; askeri hakimler hariç subaylar, astsubaylar, uzman
jandarmalar, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erler, erbaş ve erler ile askeri
öğrencileri kapsar.

Bu maddeler kapsamında TSK lerinde çalışan sivil personel yalnız
emrinde çalıştıkları askeri amirlere karşı ast durumunda olup diğer rütbeli personel ile
aralarında astlık-üstlük münasebetleri bulunmamaktadır. AYİM Kararları da bu
yöndedir. (Karar Dairesi:AYİM 3.D.Karar Tarihi:17.11.2005Karar No: E. 2005/648
Karar No: K. 2005/1357)

d. Uzman Jandarma Kanunu
Ek-1’inci madde
………
Lise ve dengi okul öğrenim düzeyine sahip olan uzman jandarmalar, ikinci derecenin
altıncı kademesine kadar ilerleyebilirler. Bunlardan ikinci derece için öngörülen
üçüncü veya daha sonraki kademeleri kazanılmış hak aylığı olarak almış olanlardan;
üçüncü kademede en az bir yılını tamamlayan, askeri ve varsa mülki sicil belgelerinin
son altı yıllık sicil notu ortalaması sicil tam notunun yüzde doksanı ve daha yukarısı
olan ve kademe ilerlemesi yapma şartlarını taşıyanlar, 926 sayılı Kanuna ekli Ek-IX
sayılı Cetvelin birinci derecesine yükseltilirler. (Bu cetvel kapsamında uzman
Jandarmalar 4. Kademeye kadar yükselebilmektedirler)

…………
Geçici 6. Madde

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte halen görevde olan uzman jandarmaların,
926 sayılı Kanuna ekli Ek-IX sayılı Cetvelin bu maddeyi ihdas eden Kanunla
değiştirilmeden önceki haline göre belirlenmiş olan derece ve kademelerine; lise ve
dengi okul öğrenim düzeyine sahip olanlara bir derece, iki yıl süreli
yükseköğrenim düzeyine sahip olanlara bir derece ve bir kademe, üç yıl süreli
yükseköğrenim düzeyine sahip olanlara bir derece ve iki kademe, dört veya
daha uzun süreli yükseköğrenimi tamamlamış olanlara ise iki derece ilave
edilerek 926 sayılı Kanunun Ek-IX sayılı Cetveline intibakları yapılır.
e. Uzman Erbaş Kanunu
Madde 5
………….müteakip sözleşmeleri, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla azami
kırkbeş yaşına girdikleri yıla kadar uzatılabilir. (Ek 5 adet cümle: 19.06.2010 –
6000 S.K./26. md.)(***) Yaş sınırı nedeniyle Silahlı Kuvvetlerden ayrılacak
olanlardan istekliler, merkezi yönetim bütçe kanunlarında yer alan sınırlamalara
tabi olmaksızın, Milli Savunma Bakanlığı, MSB ANT Başkanlığı ve Türk Silahlı
Kuvvetleri (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı dahil)
kadrolarında emekli aylığına hak kazandıkları tarihe kadar Devlet memuru olarak
istihdam edilirler. Atama işlemleri yaş sınırının dolmasından önce tamamlanır ve
atanılan görevin aylık ve diğer mali haklarına göreve başlanılan tarihten itibaren
hak kazanılır. Bunların uzman erbaşlıkta geçen hizmet süreleri 2/2/2005 tarihli ve
5289 sayılı Kanun hükümleri dikkate alınmak suretiyle, öğrenim durumlarına göre
yükselebilecekleri tavanı aşmamak kaydıyla kazanılmış hak aylık derece ve
kademelerinin tespitinde değerlendirilir. Bu fıkra uyarınca atama işlemine tabi
tutulanlara 16 ncı maddenin ikinci fıkrasında yer alan ikramiye ödenmez. Bu
fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

d. TSK MY 26-1 (C) TSK Protokol Yönergesi
Türkiye Cumhuriyetinde Devlet Protokolünün yükümlülüğü ve
sorumluluğu ATATÜRK’ün Cumhurbaşkanı olarak imzasını taşıyan Ocak 1927 tarihli
ve 4611 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Dış İşleri Bakanlığı Protokol Genel
Müdürlüğüne verilmiştir.Türk Silahlı Kuvvetlerindeki protokol faaliyetleri ise, Devlet
Protokol kurallarına uygun olarak hazırlanmış olan TSK Protokol Yönergesi (MY 26-
1(B)) esaslarına göre yürütülmektedir. Anılan Yönergenin Protokol Esasları başlıklı
İkinci Bölüm 2 nci maddesinde askeri protokol sırası; “(1) Genelkurmay Başkanı, (2)
Kuvvet Komutanları (Kara, Deniz, Hava) (Kuvvet komutanları şahsi kıdemlerine göre
sıralanır) (3) Orgeneraller / Oramiraller (Jandarma Genel Komutanlığı şahsi kıdemine
göre Orgeneraller / Oramiraller arasında yer alır.) (4) Korgeneraller / Koramiraller (5)
Tümgeneraller / Tümamiraller (6) Tuğgeneraller / Tuğamiraller (7) Subaylar (İstisnai
memurlar görevlendirildikleri kadro derecelerinin eşidi rütbeli subaylardan hemen
sonra yer alır.) (8) Astsubaylar, (9) Sivil Memurlar (10) Uzman jandarmalar ………..”
şeklinde belirlenmiştir.

f. AYİM 3. Dairesi 22.02.2013 Tarih ve E201371239,k 2013/357 sayılı
karar özeti

TSK’da görev yapan sivil personelin diğer rütbeli personel ile aralarında
astlık ilişkisi yoktur. Uzman Erbaşların araç komutanı olarak görevlendirilmeleri sivil
memurlarla aralarında astlık üstlük münasebeti bulunduğu anlamına gelmez. Garnizon
dışına görevlendirme yapılan tek araçta subay ve astsubay statüsünde personelin
yanında uzman erbaşlarında görev yapmalarına cevaz veren düzenleyici işlem ( sivil
memur mevcutken uzman erbaşın araç komutanı olması hususu) hukuka aykırı
görülmemiştir.

2. Değerlendirme
   Yukarıda açıklanan düzenlemeler dikkate alındığında mevcut protokol
   yönergesinde uzman jandarmalar sivil memurlardan sonra düzenlenmiş olup, bu
   normun hukuka aykırılığı ve iptali hususunda yukarıda sunulan gerekçeler dikkate
   alınarak düzenleyici işlemin iptali için idari yargı yoluna başvuruda bulunulabilir.

Av. Yalçın TORUN

UYARI
Web sitemizde yayımlanan yukarıdaki yazılı metnin, eser sahipliği hakları Av.Yalçın
TORUN’a aittir. Bu yazılı metin hak sahipliğinin tespiti amacıyla zaman içerikli
elektronik imza ile muhafaza edilmektedir. Sitemizdeki yazılı metinler avukat
meslektaşlarımız tarafından dilekçelerinde serbestçe kullanılabilir, fakat metinlerin
tamamının, bir kısmının veya özetinin atıf yapılmaksızın başka web sitelerinde
yayınlanmasına iznimiz yoktur