İnsan Hakları Arasında Bir Hiyerarşi Var mıdır?

İnsanların insan hakları ile ilgili olarak toplum içerisinde yaşadıkları tecrübeler,
hangi hakların daha yaygın olduğunu veya hakların bir diğerine göre önemini ortaya
koyar. Toplum içerisinde insan haklarına ilişkin tecrübelerde gruplar arasında farklılık
gösterir. Bu kapsamda örneğin siyahlar beyazlara nazaran, kadınlar erkeklere
nazaran daha az avantajlıdır.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, kimsenin vazgeçemeyeceği 25 bireysel
haktan bahseder. Bu haklar arasında bir derecelenme astlık üstlük yoktur. Fakat
düşünce ve ifade özgürlüğünün diğer haklara göre daha önde olduğuna dair genel bir
inanç vardır. Fakat gruplara göre haklar arasındaki öncelik sıralaması yapılabilir.
Hangi hakkın daha önemli olduğu kim tarafından ve ne zaman tecrübe edildiğine
göre değişebilir.

Bu konuyu açıklamak için Amerika’da Evrensel İnsan Hakları
Beyannamesinde ifade edilen 17 hak üzerinden 100 kişinin katıldığı katılımcıların
tecrübelerini içeren bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırmada araştırmaya katılan
hedef grupların eğitim, etnik yapı, cinsiyet gibi özellikleri tespit edilmiştir. Araştırmada
hakların ihlal edildiği durumlar ve korunduğu durumlar dikkate alınmıştır. Evrensel
bildirgedeki haklarla ilgili ihlal edilme ve haklara ulaşılma durumları % olarak tespit
edilmiştir. Araştırma yapılırken hak ihlali ile ilgili konular negatif tecrübe hakka
ulaşılması ise pozitif tecrübe olarak ifade edilmiştir.

Araştırmada en fazla tecrübe edilen haklar yukarıdan aşağıya doğru sıralanmıştır. Bu
kapsamda en fazla tecrübe edilen hak eşit muamele, en az tecrübe edilen haklar ise
kölelik yasağı ve adil yargılanma olarak tespit edilmiştir. Çalışmada, insan hakları
açısından kuvvetli pozitif tecrübeye sahip olma oranı %6.4, kuvvetli negatif tecrübeye
maruz kalma oranı %37.2 , böyle bir durumla karşılaşmama oranı % 12, negatif
tecrübeye maruz kalma oranı % 36.2 , pozitif tecrübeye sahip olma oranı % 57.5
olarak tespit edilmiştir.

Av. Yalçın TORUN

UYARI
Web sitemizde yayımlanan yukarıdaki yazılı metnin, eser sahipliği hakları Av.Yalçın
TORUN’a aittir. Bu yazılı metin hak sahipliğinin tespiti amacıyla zaman içerikli

elektronik imza ile muhafaza edilmektedir. Sitemizdeki yazılı metinler avukat
meslektaşlarımız tarafından dilekçelerinde serbestçe kullanılabilir, fakat metinlerin
tamamının, bir kısmının veya özetinin atıf yapılmaksızın başka web sitelerinde
yayınlanmasına iznimiz yoktur